„Odwrócony VAT” w usługach budowlanych

            Od 1 stycznia 2017 roku wchodzi zasada stosowania „odwrotnego obciążenia” przy świadczeniu usług budowlanych.

Na czym polega „odwrotne obciążenie”?

Najkrócej mówiąc, zasada „odwrotnego obciążenia” polega na przerzuceniu obowiązku rozliczania podatku VAT z wykonawcy usługi na nabywcę usługi. Faktura wystawiona przez wykonawcę usługi nie zawiera danych dotyczących:

·         stawki podatku,

·         sumy wartości sprzedaży netto,

·         kwoty podatku.

Zamiast tego powinna ona zawierać wyrazy "odwrotne obciążenie”.

Czego dotyczy?

Od 1 stycznia 2017 roku zasada „odwrotnego obciążenia” dotyczy większości usług budowlanych. Wszystkie te usługi, których dotyczy zostały wyszczególnione w załączniku do ustawy. Zamieściłem go na końcu tego tekstu. 

Kto go stosuje?

            Podatnikami zobowiązanymi do stosowania metody „odwrotnego obciążenia” są wykonawca i nabywca usługi, jeżeli:

- obie strony są podatnikami VAT

- wykonawca usługi jest podwykonawcą odbiorcy usługi.

            Naturalnym jest, że nasuwa się w tym miejscu pytanie ”a kto to jest ten podwykonawca?”. No i bardzo niedobrze, że się nasuwa. Bo na tak zadane pytanie Ministerstwo Finansów odpowiedziało, że WYDAJE MU SIĘ (!), że podwykonawca, to taki podmiot, który świadczy usługi na rzecz wykonawcy!

            Opuszczając więc ręce i idąc tym tropem należy przyjąć, że każdy podwykonawca każdemu podwykonawcy i każdy podwykonawca głównemu wykonawcy powinien wystawić fakturę z „odwrotnym obciążeniem”. Dopiero generalny (główny) wykonawca wystawi inwestorowi fakturę z normalnym VATem.

Czy coś traci na tym podwykonawca?

            Na pierwszy rzut oka wydaje się, że nie. Jednak jeżeli sprawę przeanalizować szerzej i przywołać inne, wchodzące również od 1 stycznia 2017 roku zmiany w podatkach, prawdopodobnie straci sporo.

            Dotychczas, w celu wykonania usługi budowlanej podwykonawca kupował materiały budowlane, płacił sprzedawcy tych materiałów Vat i odliczał go sobie na bieżąco. Wystawiał fakturę nabywcy usługi, a różnicę Vat odprowadzał do urzędu skarbowego. Było normalnie.

            Teraz, od zakupionych materiałów budowlanych do wykonania usługi również zapłaci Vat ich sprzedawcy, ale go sobie na bieżąco nie odliczy. Bo nie będzie miał przecież od czego. Wystawiane przez niego faktury nie zawierają podatku Vat. Będzie więc musiał wystąpić o jego zwrot. Zwrot może nastąpić po 60 dniach od złożenia deklaracji Vat za dany okres. Ale to teoria. Bo jeżeli kupi coś w połowie marca, to deklarację za marzec składa do 25 kwietnia, więc zwrot dostanie do 25 czerwca. Wychodzi około 100 dni.

            A teraz najważniejsze! Od 1 stycznia 2017 roku wszedł również przepis, który pozwala Urzędom Skarbowym badać w ramach czynności sprawdzających przy zwrocie VAT faktury nie tylko u tego, kto żądającemu zwrotu te faktury wystawił, ale również u wszystkich poprzednich kontrahentów, którzy też mieli poprzednich kontrahentów, którzy mieli poprzednich kontrahentów. I w związku z koniecznością takiego zbadania, praktycznie dowolnie przedłużać termin zwrotu VAT. Należy więc sądzić, że będzie się to ciągnęło w nieskończoność. I o ile na koniec 2015 roku „zaległości” w zwrocie VAT były na poziomie 500 mln zł, to podano oficjalnie, że na koniec 2016 roku było to już 3 mld zł, a Ministerstwo Finansów szacuje, że na koniec 2017 roku będzie to około 9 mld zł. I jest to logiczne, bo to jest te 9 mld, którymi można obracać na potrzeby budżetu, a których nie ma skąd na bieżąco wziąć.

Czy będą sankcje za źle wystawioną fakturę?

            W zasadzie pytanie nie powinno brzmieć „czy”, tylko jakie i kiedy będą te sankcje, bo jest oczywiste, że będą.

            Najpierw „kiedy”. Wtedy, gdy wykonawca takiej usługi się pomyli. To wydaje się w naszych warunkach oczywiste, choć za przypadkowe pomyłki nie powinno być przecież kar. Ale będą. Będą również wtedy, gdy wykonawca usługi będzie przekonany, że wystawił fakturę głównemu wykonawcy, alenastępnie okaże się, że ten „skonsumował” usługę dla siebie, albo nie wystawił dalej faktury VAT. Lub też okaże się, że podwykonawca (zdaniem Urzędu Skarbowego) nie dochował staranności w doborze kontrahenta, bo ten nie wystawił dalej faktury bądź nie rozliczył podatku. I nie ma znaczenia, że do takiej weryfikacji nie udostępniono mu żadnych narzędzi.

            Jakie to będą sankcje? Po pierwsze od 1 stycznia 2017 roku Naczelnik Urzędu Skarbowego będzie mógł na podstawie własnego przekonania wykreślić podatnika z rejestru podatników VAT nie powiadamiając go nawet o tym. A przecież jak ktoś nie jest podatnikiem VAT (bo go wykreślono), to mu żaden zwrot Vat (o który występował) nie przysługuje. Więc będzie to kara w wysokości 100% VAT. Jak również Naczelnik będzie mógł nałożyć na niego dodatkowy obowiązek dopłaty 30% nie wpłaconego lub nienależnie odliczonego podatku VAT.

Czy jest sposób na obejście tych przepisów?

            Na dzień dzisiejszy wydaje się, że tak. Ale ta luka z której można dziś skorzystać wynika przede wszystkim z niestaranności w przygotowaniu ustawy, więc należy się spodziewać, że to zostanie szybko uszczelnione.

            Wystarczy przecież wykonanie usługi „podzielić” na dwie faktury. Na jednej sprzedać nabywcy usługi zakupione materiały budowlane po wysokiej cenie, a następnie wystawić fakturę na drobną kwotę na wykonanie usługi z „jego” materiałów. Przy czym należy założyć, że takie działanie będzie próbował zakwestionować urzędnik.

            Po napisaniu tego tekstu przyszło mi do głowy, że w prosty sposób mógłbym przecież uczynnić ten świat szczęśliwszym. Ale zaraz po tym przypomniało mi się, że istnieje Kodeks Karny ;) 

Wojciech Kornak

Dnia 7 stycznia 2017 roku

WYKAZ USŁUG BUDOWLANYCH PODLEGAJĄCYCH

„ODWROTNEMU OBCIĄŻENIU”