Zgodnie z ustawą o rachunkowości, pojęcie "przyjęte zasady rachunkowości" (zasady rachunkowości) oznacza wybrane i stosowane przez jednostkę rozwiązania dopuszczone ustawą, w tym także określone w MSR, zapewniające wymaganą jakość sprawozdań finansowych. W przypadku powierzenia mi do prowadzenia księgowości opracowuję taki dokument każdorazowo dla nowej firmy. 


Wymóg dokumentowania zasad rachunkowości

Jednostka powinna posiadać dokumentację opisującą w języku polskim przyjęte przez nią zasady (politykę) rachunkowości, a w szczególności zasady dotyczące:
1) określenia roku obrotowego i wchodzących w jego skład okresów sprawozdawczych,
2) metod wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku finansowego,
3) sposobu prowadzenia ksiąg rachunkowych, w tym co najmniej:
a) zakładowego planu kont, ustalającego wykaz kont księgi głównej, przyjęte zasady klasyfikacji zdarzeń, zasady prowadzenia kont ksiąg pomocniczych oraz ich powiązania z kontami księgi głównej,
b) wykazu ksiąg rachunkowych, a przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych przy użyciu komputera - wykazu zbiorów danych tworzących księgi rachunkowe na komputerowych nośnikach danych z określeniem ich struktury, wzajemnych powiązań oraz ich funkcji w organizacji całości ksiąg rachunkowych i w procesach przetwarzania danych,
c) opisu systemu przetwarzania danych, a przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych przy użyciu komputera - opisu systemu informatycznego, zawierającego wykaz programów, procedur lub funkcji, w zależności od struktury oprogramowania, wraz z opisem algorytmów i parametrów oraz programowych zasad ochrony danych, w tym w szczególności metod zabezpieczenia dostępu do danych i systemu ich przetwarzania, a ponadto określenie wersji oprogramowania i daty rozpoczęcia jego eksploatacji,
4) systemu służącego ochronie danych i ich zbiorów, w tym dowodów księgowych, ksiąg rachunkowych i innych dokumentów stanowiących podstawę dokonanych w nich zapisów.

Określając zasady (politykę) rachunkowości należy zapewnić wyodrębnienie w rachunkowości wszystkich zdarzeń istotnych do oceny sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki, przy zachowaniu zasady ostrożności.

Zakres stosowania przyjętych zasad rachunkowości

Przyjęte zasady (politykę) rachunkowości należy stosować w sposób ciągły, dokonując w kolejnych latach obrotowych jednakowego grupowania operacji gospodarczych, wyceny aktywów i pasywów, w tym także dokonywania odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych, ustalania wyniku finansowego i sporządzania sprawozdań finansowych tak, aby za kolejne lata informacje z nich wynikające były porównywalne. Wykazane w księgach rachunkowych na dzień ich zamknięcia stany aktywów i pasywów należy ująć w tej samej wysokości, w otwartych na następny rok obrotowy księgach rachunkowych.

Założenie niezmienności działania

Przy stosowaniu przyjętych zasad (polityki) rachunkowości przyjmuje się założenie, że jednostka będzie kontynuowała w dającej się przewidzieć przyszłości działalność w nie zmniejszonym istotnie zakresie, bez postawienia jej w stan likwidacji lub upadłości, chyba że jest to niezgodne ze stanem faktycznym lub prawnym. Ustalając zdolność jednostki do kontynuowania działalności, kierownik jednostki uwzględnia wszystkie informacje dostępne na dzień sporządzenia sprawozdania finansowego, dotyczące dającej się przewidzieć przyszłości, obejmującej okres nie krótszy niż jeden rok od dnia bilansowego.

Zmiana zasad rachunkowości

W celu rzetelnego i jasnego przedstawienia sytuacji jednostka może, ze skutkiem od pierwszego dnia roku obrotowego, bez względu na datę podjęcia decyzji, zmienić dotychczas stosowane rozwiązania na inne, przewidziane ustawą. Zmiana dotychczas stosowanych rozwiązań wymaga również określenia w informacji dodatkowej wpływu tych zmian na sprawozdania finansowe wymagane innymi przepisami prawa, jeżeli zostały one sporządzone za okres, w którym powyższe rozwiązania uległy zmianie. W przypadku takim należy w sprawozdaniu finansowym jednostki za rok obrotowy, w którym zmiany te nastąpiły, podać przyczyny tych zmian, określić liczbowo ich wpływ na wynik finansowy oraz zapewnić porównywalność danych sprawozdania finansowego dotyczących roku poprzedzającego rok obrotowy, w którym dokonano zmian.

Osoby chcące zarabiać na wynajmie mieszkania prywatnego do końca 2022 roku mogły korzystać z jednej z dwóch form opodatkowania:

 

  1. podatek dochodowy na zasadach ogólnych (opodatkowany według skali podatkowej) - obliczany na podstawie łącznej kwoty dochodów w ciągu roku w skali 12% lub 32%;

  2. podatek ryczałtowy - 8,5% i 12,5%.

 

Przy czym pierwsza opcja była dostępna wyłącznie dla właścicieli mieszkań, którzy wybrali tę formę opodatkowania najmu jeszcze przed wejściem w życie nowych przepisów. Osoby już wcześniej rozliczające najem ryczałtem nie miały już możliwości zmiany formy opodatkowania na skalę podatkową.

 

Po wejściu w 2022 roku Polskiego Ładu jedyną opcją jest rozliczanie najmu prywatnego ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Zaletą tego rozwiązania jest m.in. niższy podatek niż w przypadku skali podatkowej. Wadą: niemożność zastosowania kwoty wolnej od podatku i odliczenia kosztów.

 

Osoby, które wcześniej rozliczały się na zasadach ogólnych zachowały prawo do wybranej formy opodatkowania tylko do końca 2022 roku. Od początku 2023 r. obowiązkowo zmieniły ją na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.

 

Z drugiej strony, od 2021 r. funkcjonuje rozwiązanie, które pozwala w ramach działalności gospodarczej rozliczać najem nie tylko na zasadach ogólnych, ale też w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Wcześniej z tej formy opodatkowania można było skorzystać tylko w przypadku rozliczenia najmu prywatnego. Ryczałt wiąże się z niższą stawką podatku dla osób prowadzących działalność gospodarczą.

 

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych od najmu mieszkania

 

Zmiana formy opodatkowania najmu prywatnego na ryczałt od początku 2023 r. nie wymagała od właściciela lokalu żadnych działań. Wystarczy, że do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym uzyskał przychód, dokona wpłaty pierwszego ryczałtu za 2023 r.

 

W obecnym roku stawka podatku ryczałtowego wynosi 8,5% przy rocznych dochodach do 100 tysięcy złotych. Po przekroczeniu tego limitu zapłacimy 12,5% od nadwyżki.

 

Należy przy tym pamiętać, że w przypadku ryczałtu koszty uzyskania przychodu nie są uwzględniane, a więc przy rozliczaniu najmu brana pod uwagę jest wyłącznie pełna kwota przychodów z wynajmu mieszkania. Ponadto, nie każde pieniądze otrzymane od najemcy są uwzględniane jako przychód. Prywatny najem mieszkania opodatkowany ryczałtem wymaga od właściciela nieruchomości rozróżnienia w umowie najmu kwoty czynszu dla siebie oraz niezbędnych opłat eksploatacyjnych. W ten sposób może on uniknąć niepotrzebnego zwiększania przychodu. Podatek od wynajmu mieszkania nie obejmuje bowiem opłat, nawet gdy najemca co miesiąc przelewa wynajmującemu środki finansowe na ich uiszczenie.

 

Do niewątpliwych zalet ryczałtu należy stosunkowo niska stawka podatku i proste rozliczanie, ponieważ nie ma konieczności odliczania kosztów i przekopywania się przez rachunki czy faktury związane z wynajmem mieszkania.

 

W przypadku małżonków najem prywatny mieszkania stanowiącego ich wspólność majątkową podlega obowiązkowi zapłaty podatku po połowie. Jeśli chcą rozliczać najem tylko u jednego z nich, muszą złożyć oświadczenie do urzędu skarbowego. Mają na to czas do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym w danym roku najem prywatny przyniósł im pierwszy przychód.

 

Opodatkowanie na zasadach ogólnych do 2022 roku

 

Osoby, które rozliczały najem prywatny na zasadach ogólnych, miały pewność, że do końca 2022 roku nic się nie zmieni. Rozliczeniu podlegała kwota dochodu z najmu mieszkania, a więc przychód pomniejszony o koszty. Co istotne, za poniesione koszty uwzględniane były tylko niezbędne i uzasadnione wydatki związane z osiągnięciem i zabezpieczeniem przychodów z najmu, czyli:

 

  1. zakupy mebli, sprzętu RTV i AGD oraz innego wyposażenia mieszkania,

  2. opłaty za media oraz koszty administracyjne,

  3. koszty remontów i drobnych napraw,

  4. odpisy amortyzacyjne,

  5. ubezpieczenie nieruchomości,

  6. odsetki od kredytu hipotecznego,

  7. prowizja pośrednika.

 

Informacje powyższe mają znaczenie także w 2023 r., m.in. przy sporządzaniu deklaracji rocznej PIT za 2022 r.

 

Co istotne, od 2023 roku przestała obowiązywać amortyzacja lokali i budynków mieszkalnych. Odpisy amortyzacyjne można było odliczyć do 31 grudnia 2022 roku pod warunkiem, że nieruchomość została kupiona do końca 2021 roku.

 

Wszystkie koszty - ubezpieczenie nieruchomości, zapłata rat, zakup wyposażenia itp. muszą być odpowiednio udokumentowane. Dotyczy to zarówno wynajmu związanego z działalnością gospodarczą, jak i rozliczania najmu prywatnego.

 

Podatek od wynajmu mieszkania a kredyt

 

Właściciel mieszkania kupionego na kredyt może dysponować nim w dowolny sposób. Warunkiem jest, by nie doszło do obniżenia wartości nieruchomości, ponieważ godziłoby to w interes banku. Wynajem mieszkania zdecydowanie do takiego obniżenia nie prowadzi, dlatego nie ma żadnych przeciwwskazań, by obciążony kredytem lokal stał się dodatkowym źródłem przychodów z najmu.

 

Szczególną uwagę na prawidłowe rozliczanie podatku według zasad ogólnych w zakresie najmu muszą zwrócić osoby mające kredyt hipoteczny. Odliczeniu podlega bowiem wyłącznie część odsetkowa. Nie odlicza się części kapitałowej kredytu hipotecznego. Przy czym uwzględnić można wyłącznie część odsetkową z rat, które zostały przez właściciela mieszkania zapłacone. Konieczne jest posiadanie udokumentowania, np. potwierdzenia przelewu. Całościowemu odliczenia podlega za to m.in. ubezpieczenie mieszkania.

 

W obecnych czasach dużego wzrostu stóp procentowych możliwość odliczenia wysokiej części odsetkowej raty kredytu stanowi pewną korzyść. Należy jednak pamiętać, że prawo do uwzględnienia kosztu odsetek przysługuje wyłącznie przy najmie opodatkowanym na zasadach ogólnych. W 2023 r. prawo do niego mają wyłącznie przedsiębiorcy rozliczający przychody z najmu w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Opodatkowanie najmu ryczałtem pozbawia podatnika prawa do odliczenia jakichkolwiek kosztów.

 

Jakie rozliczanie najmu wybrać?

 

Generalnie najlepiej byłoby wybrać taką formę opodatkowania najmu, która generuje najniższy podatek. Niestety Polski Ład odebrał nam możliwość zmiany rozliczania podatku przy najmie prywatnym. Obowiązują więc stawki ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych w zależności od całości dochodu.

 

Warto przy tym pamiętać, iż w niektórych przypadkach najem prywatny może zostać zakwalifikowany jako noszący cechy działalności gospodarczej. Jeśli nie ograniczamy się tylko do udostępniania jednego, własnego mieszkania w ramach najmu prywatnego, ale zajmujemy się np. najmem krótkoterminowym, urząd skarbowy może zakwalifikować taki zarobek jako osiągnięty w ramach działalności gospodarczej.

 

Aby zachować jasność w tym zakresie, warto wystąpić do urzędu skarbowego o wydanie interpretacji indywidualnej. Podpisanie umowy najmu w przypadku działalności gospodarczej ma oczywiście swoje zalety. Możemy m.in. wybrać dowolną formę opodatkowania, np. podatek liniowy czy podatek dochodowy na zasadach ogólnych. Większa elastyczność pozwala zastosować rozwiązania, które ostatecznie wygenerują niższy podatek dochodowy.

 

Z drugiej strony prowadzenie działalności gospodarczej generuje m.in. obowiązek prowadzenia ewidencji przychodów i rozchodów, opłacania składek ZUS itp.

 

Podatek od wynajmu mieszkania dla firmy

 

O ile dla najmu prywatnego jedyną dostępną formą opodatkowania od 2023 r. jest ryczałt ewidencjonowany, o tyle w przypadku najmu w ramach prowadzonej działalności mamy do wyboru aż trzy formy opodatkowania:

 

  1. na zasadach ogólnych, czyli według skali podatkowej 12% lub 32%,

  2. podatkiem liniowym 19%,

  3. ryczałtem ewidencjonowanym 8,5% i 12,5%.

 

Warto jednak pamiętać, że od 2023 r. osoby prowadzące działalność gospodarczą dla przychodów z najmu muszą odprowadzać składkę zdrowotną, której do końca 2022 r. nie odliczało się od podatku. Podatnicy prowadzący działalność opodatkowaną ryczałtem moją możliwość odliczenia 50% składki zdrowotnej (dotyczy to wszystkich przychodów, nie tylko uzyskanych z najmu).

 

W niektórych przypadkach korzystniejsze może się okazać oddzielenie wynajmu od prowadzonej działalności i rozliczenia go jako najem prywatny.

 

A co w przypadku, gdy wynajmujemy lokal firmie, która prowadzi w nim swoją działalność gospodarczą? W takim wypadku trzeba odprowadzać do urzędu skarbowego nie tylko podatek dochodowy, ale też podatek VAT. Uzyskiwane przychody są bowiem zwolnione z VAT tylko wtedy, gdy najemca wykorzystuje lokal na własne cele mieszkaniowe. Ale uwaga! Zwolnienie to nie obejmuje najmu krótkoterminowego, który podlega stawce VAT 8% (dla osób fizycznych wynajmujących lokal bezpośrednio na własne cele mieszkaniowe) lub 23% (dla działalności gospodarczej). Obowiązek podatkowy w VAT pojawia się także w przypadku udziału w wynajmie firmy pośredniczącej.

 

Obowiązku naliczania podatku VAT nie mają firmy zwolnione z VAT podmiotowo (jeśli ich obrót nie przekracza 200.000 zł rocznie).

 

Aby uniknąć niejasności, a co za tym idzie nie narażać się na wątpliwości fiskusa i groźbę kary za wykroczenie skarbowe, warto jasno w umowie najmu określić jego cel. Na przykład podatku VAT nie naliczamy, jeśli najemca wykorzystuje lokal jako mieszkanie dla swoich pracowników. Jeśli jednak prowadzi w nim biuro - już tak. Konieczne jest jednak odróżnienie najmu od świadczenia usług zakwaterowania. Spore wątpliwości wzbudza też kwestia opodatkowania VAT przy zakwaterowaniu pracowników.

 

Przepisy dotyczące zwolnień z podatku VAT oraz opodatkowania odpowiednimi stawkami są dość zawiłe i nie zawsze jednoznaczne. Odmienne okazują się także interpretacje organów podatkowych i wyroki sądów. W przypadku wątpliwości warto wystąpić do Krajowej Informacji Skarbowej o indywidualną ocenę konkretnego przypadku.

 

Co różni ryczałt ewidencjonowany od działalności gospodarczej?

 

W najmie prywatnym przychód wykazujemy wyłącznie wtedy, gdy go faktycznie uzyskamy. Nieopłacone kwoty nie generują obowiązku podatkowego w podatku dochodowym.

 

Niestety, zasada ta nie obowiązuje w podatku dochodowym przy działalności gospodarczej. W tym wypadku za przychód uznajemy kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane.

 

Wynajem mieszkania a rozliczenie roczne

 

Zależnie od tego, czy najem prywatny w 2022 roku był opodatkowany na zasadach ogólnych czy ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, wyjmującego obowiązuje inny formularz rozliczenia rocznego.

 

  1. Opodatkowanie najmu w formie ryczałtu: PIT-28 - do końca kwietnia danego roku.

  2. Według skali podatkowej (zasady ogólne): PIT-36 - do końca kwietnia danego roku.

 

Zasady ogólne umożliwiają rozliczenie różnych przychodów opodatkowanych według skali podatkowej w tym samym formularzu. Dotyczy to np. przychodów osiągniętych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej czy umowy o pracę. W przypadku ryczałtu nie ma takiej możliwości. Jeśli dana osoba oprócz przychodów z najmu prywatnego osiągnęła przychody opodatkowane na zasadach ogólnych lub na zasadach podatku liniowego, musi złożyć osobne deklaracje (podatek liniowy rozlicza się w PIT-36L).

 

Kara za nieodprowadzanie podatku za najem prywatny

 

Wszystkie kwestie karne związane z podatkiem z tytułu najmu prywatnego reguluje KKS - Kodeks Karny Skarbowy. Jeśli właściciel mieszkania nie odprowadza podatku z tytułu najmu mieszkania, musi liczyć się z karą od urzędu skarbowego. Należy wtedy zapłacić zaległy podatek wraz odsetkami, ale urząd może również zastosować inne środki. Warto tutaj podkreślić, że Urząd może ze względu na rodzaj uwzględnionego czynu zabronionego, naliczyć wielokrotność stawek dziennych minimalnego wynagrodzenia, które w 2023 roku wynosi 3490 złotych.

 

Każdego roku minimalne wynagrodzenie rośnie, co przełoży się na jeszcze wyższe kary finansowe dla nieuczciwych płatników podatku - zarówno osoby prywatnej, jak i właściciela działalności gospodarczej. Przy oszustwach podatkowych to fiskus określa, w jakiej kwocie podatek od wynajmu mieszkania został pomniejszony, by następnie móc oszacować grzywnę. Jeśli jest to czyn zabroniony o małej wartości, kara grzywny może wynosić do 720 stawek dziennych, które ustalane są przez sąd na podstawie dochodów właściciela mieszkania, jego majątków oraz sytuacji rodzinnej.

 

Podatek od wynajmu mieszkania a praca za granicą

 

Osoby na stałe przebywające za granicą nierzadko pozostawiają w Polsce mieszkania, których wynajem stanowi dla nich dodatkowe źródło dochodu. W takim wypadku z uzyskanego przychodu zagranicznego nie muszą rozliczać się z polskim urzędem skarbowym. W Polsce muszą jednak płacić podatek od przychodów z wynajmu nieruchomości położonej w Polsce. Mają też obowiązek złożyć zeznanie roczne PIT-28 po zakończeniu roku podatkowego.

 

Księga dla rozpoczynających działalność
Pięć kroków do powierzenia księgi biuru

1. Sprawdź posiadanie uprawnienia do usługowego prowadzenia ksiąg.

2. Podpisz umowę o prowadzenie księgi.

3. Zawiadom o zawartej umowie naczelnika urzędu skarbowego, któremu zostało złożone zawiadomienie o prowadzeniu księgi. Zawiadomienie powinno być złożone w formie pisemnej w ciągu 7 dni od dnia zawarcia umowy z biurem rachunkowym. W zawiadomieniu wskazujemy nazwę i adres biura, miejsce (adres) prowadzenia oraz przechowywania księgi i dowodów związanych z jej prowadzeniem.

4. Przygotuj NIP-1 (zwykle jest to NIP-1 aktualizacyjny). Formularz ten przygotowujemy, jeżeli z chwilą rozpoczęcia działalności zlecamy prowadzenie księgi biuru rachunkowemu lub gdy po jakimś czasie od rozpoczęcia działalności zlecimy prowadzenie księgi biuru rachunkowemu. Wypełniamy stosowne rubryki, w których umieszczamy informacje o nazwie i NIP biura rachunkowego, adresie miejsca przechowywania dokumentacji podatkowej. Zwykle do druku aktualizacyjnego dołączamy ksero umowy o prowadzenie księgi. Oryginał umowy jest przedstawiany w urzędzie skarbowym do wglądu. Jeżeli nie chcemy udawać się do urzędu skarbowego i chcemy wysłać wszystkie dokumenty pocztą, wówczas kopie dokumentów muszą być potwierdzone przez notariusza lub radcę prawnego za zgodność z oryginałem. Niektórzy uważają, że samo złożenie zgłoszenia NIP aktualizacyjnego jest wystarczającym zawiadomieniem urzędu skarbowego o powierzeniu prowadzenia księgi biuru rachunkowemu.

5. W miejscu prowadzenia działalności zaczynamy prowadzić ewidencję sprzedaży (jeśli mamy obowiązek jej prowadzenia). Nie prowadzimy ewidencji sprzedaży, jeżeli ewidencjonujemy obrót za pomocą kasy rejestrującej. Podmioty wykonujące działalność kantorową powinny w miejscu prowadzenia działalności prowadzić ewidencję kupna i sprzedaży wartości dewizowych, a podmioty prowadzące działalność w zakresie udzielania pożyczek pod zastaw (prowadzenie lombardów) powinny prowadzić ewidencję pożyczek i zastawionych rzeczy.

Wszelkie zmiany związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, np. zmiana formy opodatkowania, zmiana biura prowadzącego księgę czy zmiana siedziby, powinny być zgłaszane do urzędu skarbowego na właściwych formularzach aktualizacyjnych, np. NIP-1.

Obowiązek zgłoszenia założenia księgi nałożony został również na podatników, którzy w poprzednim roku podatkowym korzystali ze zryczałtowanego opodatkowania podatkiem dochodowym lub prowadzili księgi rachunkowe. Zgłoszenie w formie pisemnej powinno być złożone w terminie 20 dni od założenia księgi.

W przypadku prowadzenia działalności przez osoby fizyczne w formie spółki cywilnej, jawnej czy partnerskiej księga powinna być prowadzona dla spółki. Każdy ze wspólników ma obowiązek złożenia zawiadomienia o założeniu księgi do urzędu skarbowego właściwego według miejsca zamieszkania każdego ze wspólników.

Podatkowa księga przychodów i rozchodów nie jest aż tak skomplikowana, jak może się to wydawać. Rozpoczynając działalność, możemy podjąć się samodzielnego prowadzenia księgi. Z początku mogą pojawiać się wątpliwości, w jakiej kolumnie należy ujmować poszczególne kwoty. Kolejne miesiące pokażą jednak, że pewne operacje gospodarcze się powtarzają i ich księgowanie nie stanowi większego kłopotu. Zachętą do założenia firmy mogą być nowe uregulowania, które pozwalają przedsiębiorcom rozpoczynającym po 24 sierpnia 2005 r. samodzielną działalność gospodarczą opłacać składki na ubezpieczenie społeczne w preferencyjnej wysokości.             W razie wątpliwości – bardzo proszę zapytać (tel. 602 280 075 lub @). Z przyjemnością odpowiem.

 

Informacje ogólne związane z prowadzeniem księgi

Obowiązek prowadzenia księgi zależy od formy opodatkowania przedsiębiorcy. Osoby opłacające podatek w formach zryczałtowanych (tj. w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych lub karty podatkowej) nie mają obowiązku prowadzenia księgi. Zaś osoby opodatkowane na zasadach ogólnych (tj. według skali lub liniowo) są do tego obowiązane.

Kto musi prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów

Zasady prowadzenia księgi reguluje rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz.U. nr 152, poz. 1475 z późn. zm.; ost. zm. Dz.U. z 2004 r. nr 282, poz. 2807; dalej rozporządzenie MF). Z kolei to, jakie podmioty powinny prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów, zwaną dalej "księgą", wymienione zostało w art. 24a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.; ost. zm. Dz.U. z 2005 r. nr 183, poz. 1538, dalej u.p.d.o.f.).

Obowiązek prowadzenia księgi ciąży na wykonujących działalność gospodarczą:

• osobach fizycznych,

• spółkach cywilnych osób fizycznych,

• spółkach jawnych osób fizycznych,

• spółkach partnerskich.

 

WAŻNE!

Nie mogą prowadzić księgi spółki cywilne i spółki jawne osób prawnych. Takie podmioty obowiązane są do prowadzenia ksiąg rachunkowych.

 

 

Przedsiębiorca może prowadzić księgę, dopóki nie będzie zobligowany do prowadzenia ksiąg rachunkowych. Jak wynika z art. 2 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 z późn. zm.; ost. zm. Dz.U. z 2005 r. nr 184, poz. 1539), obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych powstaje, jeżeli w poprzednim roku podatkowym przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 800 000 euro. Po przekroczeniu limitu wynikającego z tej ustawy przedsiębiorcy prowadzący księgę przychodów i rozchodów będą obowiązani założyć księgę rachunkową. Prowadzenie jej należy rozpocząć od nowego roku podatkowego. Wielkości euro przeliczamy na złote według średniego kursu ogłaszanego przez NBP, który obowiązuje 30 września roku poprzedzającego rok podatkowy (w 2004 r. kwota 800 000 euro odpowiada 3 506 560 zł). Z kolei w 2006 r. będzie to kwota 3 133 280 zł (na 30 września 2005 r. kurs euro wyniósł 3,9166 zł), a w 2012 roku 3 466 560 zł (kurs 4,3332)..

Ustawodawca nie zabrania prowadzenia ksiąg rachunkowych przedsiębiorcom, którzy mają obowiązek prowadzenia księgi przychodów i rozchodów. Mogą oni prowadzić księgi rachunkowe, jeżeli ich przychody z działalności gospodarczej za poprzedni rok podatkowy były niższe niż równowartość w walucie polskiej kwoty 800 000 euro. Mają oni obowiązek zawiadomienia o fakcie rozpoczęcia prowadzenia księgi rachunkowej naczelnika urzędu skarbowego właściwego w sprawach opodatkowania podatkiem dochodowym. Prowadzenie księgi należy rozpocząć od początku następnego roku podatkowego. Ponadto obowiązek prowadzenia księgi dotyczy:

• osób wykonujących działalność na podstawie umów agencyjnych i umów na warunkach zlecenia, zawartych na podstawie odrębnych przepisów,

• osób prowadzących działy specjalne produkcji rolnej, jeżeli osoby te zgłosiły zamiar prowadzenia tych ksiąg,

• duchownych, którzy zrzekli się opłacania zryczałtowanego podatku dochodowego.

 

Nie mają obowiązku prowadzenia księgi osoby, które:

• opłacają podatek dochodowy w formach zryczałtowanych,

• wykonują wyłącznie usługi przewozu osób i towarów taborem konnym,

• wykonują zawód adwokata wyłącznie w zespole adwokackim,

• dokonują sprzedaży środków trwałych po likwidacji działalności.

 

Do prowadzenia księgi przychodów i rozchodów są również zobowiązani rolnicy prowadzący działalność gospodarczą. Jeżeli przychód z działalności gospodarczej nie przekracza 10 000 zł, wówczas rolnicy prowadzą księgę, która ma uproszczoną formę (wzór tej księgi stanowi załącznik nr 2 do rozporządzenia MF). Jeżeli przychód rolnika z wykonywanej działalności gospodarczej przekroczy w roku podatkowym 10 000 zł, ma on obowiązek prowadzić taką księgę, jaką prowadzą inni przedsiębiorcy.

Gdy księgę prowadzi biuro rachunkowe

Prowadzący działalność gospodarczą może księgę prowadzić samodzielnie lub przekazać jej prowadzenie profesjonalnemu biuru rachunkowemu – najlepiej oczywiście, jeżeli jest to moje biuro (tel. 602 280 075 lub napisz @.) Zanim jednak zdecyduje się powierzyć prowadzenie księgi jakiemuś biuru, ważne jest aby sprawdził, czy ma ono odpowiednie kompetencje. Moje Biuro takie kompetencje ma. Do prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów upoważnione są bowiem osoby posiadające uprawnienia wymagane przepisami rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 18 lipca 2002 r. w sprawie uprawnień do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych (Dz.U. nr 120, poz. 1022 z późn. zm.; ost. zm. Dz.U. z 2003 r. nr 210, poz. 2044). Za uprawnione do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych uznaje się również osoby wpisane do rejestru biegłych rewidentów lub na listę doradców podatkowych. Przyjęcie do prowadzenia księgi przychodów i rozchodów przez moje biuro odbywa się według wypracowanej procedury.

Przechowywanie księgi i dowodów

Księga i dowody, na podstawie których dokonywane są zapisy, muszą znajdować się na stałe w miejscu wykonywania działalności lub w miejscu wskazanym przez podatnika jako jego siedziba. Jeżeli prowadzenie księgi przekazaliśmy biuru rachunkowemu, księga wraz z dowodami powinna znajdować się w miejscu, które jest podane w zawiadomieniu złożonym do urzędu skarbowego. Zwykle miejscem przechowywania księgi przez biuro rachunkowe jest miejsce, gdzie biuro rachunkowe posiada swoją siedzibę. Może też się zdarzyć, że miejscem przechowywania księgi przez biuro rachunkowe jest miejsce, gdzie biuro prowadzi działalność gospodarczą, a nie miejsce siedziby biura. W każdym przypadku urząd powinien wiedzieć, gdzie faktycznie przechowywane są księgi przez biuro rachunkowe.

Podatnicy prowadzący przedsiębiorstwo wielozakładowe muszą przechowywać księgi w każdym zakładzie. Podatnicy tacy mogą prowadzić tylko jedną księgę w miejscu swojej siedziby, jeżeli w poszczególnych zakładach prowadzona jest przynajmniej ewidencja sprzedaży lub ewidencja kupna i sprzedaży wartości dewizowych czy ewidencja pożyczek i zastawionych rzeczy. Podatnicy prowadzący działalność w zakresie handlu obnośnego i obwoźnego powinni przechowywać księgę w miejscu wykonywania działalności. Jeżeli taki podatnik obowiązany jest do prowadzenia ewidencji sprzedaży, to powinna ona znajdować się w miejscu wykonywania działalności.

Prowadzący działalność gospodarczą ma obowiązek przechowywania księgi do czasu upływu okresu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Termin płatności podatku dochodowego od osób fizycznych za 2006 r. upływa 30 kwietnia 2007 r. Okres przedawnienia upływa z okresem 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności. Tak więc księga prowadzona w 2006 r. powinna być przechowywana do końca 2012 r.

 

Podstawa prawna:

- rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz.U. nr 152, poz. 1475 z późn. zm.)

- ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.)

- ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 z późn. zm.)

- ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.)

Pracodawca, jako płatnik składek na ubezpieczenia społeczne oraz zdrowotne ma obowiązek zgłosić swojego nowozatrudnionego pracownika do ZUS. Jeżeli prowadzenie księgowości powierza nam – my robimy to za niego. On musi wtedy jedynie odprowadzać za pracownika odpowiednie składki.

Zgłoszenia do ZUS dokonuje się na formularzu ZUS ZUA w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczenia, czyli od daty zatrudnienia.

Pracownik podlega wszystkim ubezpieczeniom obowiązkowo - od momentu nawiązania stosunku pracy do daty jego ustania.

W związku z tym pracodawca powinien zgłosić pracownika do następujących ubezpieczeń:

* emerytalnego

* rentowego

* chorobowego

* wypadkowego

oraz do

* ubezpieczenia zdrowotnego

Pracodawca zobowiązany jest także do opłacania składek na Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
 

Składki ZUS w 2012 roku (stan luty 2012)

- ubezpieczenie emerytalne - 19,52 % podstawy wymiaru / pracodawca i pracownik po 9,76 % /
- ubezpieczenie rentowe do lutego 2012 - 6,00 %  podstawy wymiaru / 4,5% pracodawca, 1,5% pracownik /
- ubezpieczenie rentowe od lutego 2012 - 8,00 %  podstawy wymiaru / 6,5% pracodawca, 1,5% pracownik /
- ubezpieczenie chorobowe - 2,45 % podstawy wymiaru / tylko pracownik /
- ubezpieczenie wypadkowe -  0,67 do 3,33 % podstawy wymiaru / tylko pracodawca /

- składka na Fundusz Pracy -  2,45 % podstawy wymiaru / tylko pracodawca /
- składka na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych -  0,10 % podstawy wymiaru
/ tylko pracodawca /

- składka na ubezpieczenie zdrowotne do ZUS -  9,00 % podstawy wymiaru 
- składka na ubezpieczenie zdrowotne do odliczenia w PIT - 7,75 %

 

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, a także na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych stanowi wynagrodzenie brutto pracownika.

Natomiast podstawę wymiaru składki zdrowotnej stanowi wynagrodzenie brutto pomniejszone o opłacane przez pracownika składki ZUS (emerytalne, rentowe i chorobowe).

Do obowiązków pracodawcy należy nie tylko zgłoszenie pracownika do ubezpieczeń, ale także comiesięczne obliczanie, potrącanie, rozliczanie oraz wpłacanie składek na odpowiednie konto w ZUS. Ponadto co miesiąc należy przesłać do ZUS odpowiednią deklarację rozliczeniową wraz z imiennymi raportami miesięcznymi. Wszystko to należy wykonać w terminie do 15 dnia następnego miesiąca.

W przypadku zmiany bądź korekty danych ubezpieczonego pracodawca powinien również w terminie 7 dni od daty zaistnienia tych zmian lub wykrycia błędu - dokonać stosownej zmiany/korekty zgłoszenia.

Zmiany/korekty danych osoby ubezpieczonej (z wyjątkiem zmiany danych identyfikacyjnych, którą należy zgłosić na formularzu ZUS ZIUA) zgłasza się na formularzu ZUS ZUA.

Natomiast formularz ZUS ZIUA wypełnia się w przypadku gdy uległy zmianie lub wymagają korekty dane identyfikacyjne ubezpieczonego (tj. numer PESEL, NIP, seria i numer dowodu osobistego albo paszportu, nazwisko, imię pierwsze, data urodzenia), podane w bloku III formularza ZUS ZUA.

W przypadku rozwiązania umowy o pracę, a więc wygaśnięcia tytułu do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych - pracodawca powinien w terminie 7 dni od daty zaistnienia tego faktu wyrejestrować byłego pracownika z ZUS. Wyrejestrowana dokonuje się na formularzu ZUS ZWUA.